Güneydoğu’da kuraklığa rağmen sürdürülen izinsiz mısır ekimi, bölgedeki enerji sorununu tetikliyor.
Kaçak trafo ve ruhsatsız kuyular, adeta orta ölçekli bir şehrin elektriğini tek başına tüketiyor. Dicle Elektrik yetkilileri düzenli açıklamalarla enerji arzının sürdürülebilirliği için iklim ve altyapı şartlarına uygun bir tarımsal üretim planlamasının şart olduğunun altını çiziyor. Mısır gibi yüksek su talep eden ürünler yerine daha az su ve enerji tüketen alternatiflere yönelmenin gerekliliği vurgulanıyor.
Kaliteli, kesintisiz ve sürdürülebilir enerji dağıtımı hedefiyle faaliyetlerini sürdüren Dicle Elektrik, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde iklim krizinin etkileriyle birlikte artan izinsiz mısır ekiminin enerji altyapısını zorladığına dikkat çekti. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, su kıtlığı nedeniyle ikinci ürün mısır ekiminin yasaklandığı Mardin ve Şanlıurfa’da üreticiler, yasağı ihlal ederek mısır ekmeye devam ediyor. Üstelik bu ekimlerin büyük kısmı, ruhsatsız açılan sulama kuyularından kaçak elektrikle gerçekleştiriliyor.
İki ilde 1 milyon 647 bin dekar alanda mısır ekildi
Dicle Elektrik verilerine göre, 2024 yılında yalnızca Mardin ilinde 3 bin 762 üretici, yasağa rağmen toplam 613 bin dekardan fazla alanda ikinci ürün mısır ekti. 2025 yılı itibarıyla ise Şanlıurfa ve Mardin’de toplam 1 milyon 647 bin dekar alanda mısır ekimi yapıldığı bildiriliyor. Bu bölgelerdeki mısır tarlaları, yüzlerce metre derinlikten su çekilerek sulanıyor. Yeraltı sularının 800-850 metre derinlikte bulunduğu bazı bölgelerde, bu suya ulaşmak için çok güçlü elektrikli motopomplar kullanılıyor. Dicle Elektrik uzmanlarının hesaplamalarına göre, 100 dönümlük bir mısır tarlasını sulamak için ortalama 130 bin kWh elektrik gerekiyor. Bu da binlerce hanenin aylık tüketimine denk geliyor.
“Buğday 4 defa, mısır 9 defa sulanıyor”
Konuyla ilgili açıklama yaparak mısır ekim yasağına uyulmadığına dikkat çeken Dicle Elektrik Genel Müdürü Yaşar Arvas, yasağın arkasındaki teknik ve çevresel gerekçeleri şu şekilde açıkladı:
“Dicle Elektrik Tarımsal Sulama Müdürlüğü tarafından yapılan teknik analizler, yasağın nedenlerini somut verilerle ortaya koyuyor. Bölgemizde buğday gibi ürünlerde sulama genellikle 4 defa yapılırken, mısırda bu sayı 8-9’a çıkıyor. Bu da ciddi bir su ve enerji tüketimi anlamına geliyor. 100 dönüm mısır arazisinin sulanması için yaklaşık 122 bin ton su gerekirken, bu miktardaki su ile 400 dönüm buğday tarlası sulanabiliyor. Mısırın yüksek su ve dolaylı elektrik ihtiyacı, bölgenin sınırlı kaynakları üzerinde ağır bir yük oluşturuyor. Suyun yetersizliği sebebiyle getirilen yasaklara uyulmaması, enerji sistemini zorluyor. Ortaya çıkan tablo, yalnızca bölgesel değil, ulusal ölçekte de enerji dengesini tehdit ediyor.”
Soya umut vadediyor
Dicle Elektrik, çözüm önerileri kapsamında mısır yerine daha az su tüketen ürünlere yönelmenin önemine de dikkat çekiyor. Bu kapsamda Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yüzde 75 hibe desteğiyle başlattığı soya denemelerinin umut verici sonuçlar verdiği belirtiliyor. Genel Müdür Yaşar Arvas, konuyla ilgili olarak “Şanlıurfa’nın Ceylanpınar ilçesinde yapılan uygulamalarda yüksek verim elde edildi. Soya, daha az su ve enerji ile daha sürdürülebilir bir alternatif” şeklinde konuştu.
Yağışlar son 52 yılın en düşük seviyesinde
Tarım Reformu Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan “İklim, Fenolojik Durum ve Sulama İzleme İstatistikleri - Haziran 2025” raporu, Dicle Elektrik’in kuraklık ve su kaynaklarının verimli kullanımı konusundaki uyarılarını verilerle destekliyor. Rapora göre, Haziran ayında Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde sadece 1,7 mm yağış kaydedildi. Bu miktar, 1991-2020 yılları arasındaki uzun yıllar ortalamasına göre %80 daha az. Ayrıca 1 Ekim 2024 – 30 Haziran 2025 dönemini kapsayan su yılı yağışları da normalin %26 altında kalarak, son 52 yılın en düşük seviyesine indi. Özellikle Şanlıurfa ve Şırnak çevresinde sıcaklıklar yazın yoğun yaşandığı günlerde rekor düzeye ulaştı. Bazı ilçelerde 49-50°C ölçülen sıcaklıklar, buharlaşmayı artırarak tarımda su ihtiyacını daha da yükseltiyor.
4.405 kaçak trafo tespit edildi
Bu durumun bir başka yansıması ise tarımsal sulama amaçlı kullanılan kaçak trafolarda gözlemleniyor. Dicle Elektrik saha ekiplerinin 2025 yılı Ağustos ayı itibarıyla son iki yıl içinde 11 bin 454 adet kaçak trafo tespit ettiği belirtiliyor. Dicle Elektrik Genel Müdürü Yaşar Arvas, “Bunların 7 bin 49’unun herhangi bir abonelik kaydı bulunmayan kişilerce, 4 bin 405’inin ise resmi aboneliği olmasına rağmen kaçak elektrik kullandığı belirlenen kişilerce kullanıldığını gördük. İl bazında bakıldığında ise en yüksek kaçak trafo kullanımının 6 bin 416 adet ile Şanlıurfa’da gerçekleştiğini görüyoruz” ifadelerini kullandı.
“Yeteri Kadar” kampanyası sürüyor
Dicle Elektrik, yalnızca tespit ve denetim değil, aynı zamanda farkındalık artırıcı faaliyetlerle de sorunun çözümüne katkı sunuyor. Şirket, bağlı bulunduğu Eksim Holding çatısı altında yürütülen “Yeteri Kadar” sosyal sorumluluk kampanyası kapsamında, bölgedeki çiftçilere su ve enerji verimliliği konularında eğitimler veriyor. Ayrıca İl Milli Eğitim Müdürlükleriyle iş birliği içinde çocuklara yönelik tiyatro gösterileri, yarışmalar ve eğitim materyalleriyle sürdürülebilirlik temalı bilinçlendirme çalışmaları yapılıyor.