Dijital Reklamcılığın Görünmeyen Açığı: Dünyada 41,4 Milyar Dolar Buhar Oluyor
Markalar televizyon ve açıkhava gibi geleneksel mecralardan dijitale geçerek yeni fırsatlar yakaladı. Ancak bu avantajın yanında, Ad Fraud (reklam sahtekârlığı) olarak adlandırılan yeni bir tehdit de hızla büyüyor.
Bot’lar, sahte cihazlar ve organize tıklama ağları dijital ekosistemin görünmeyen yüzünü oluşturuyor. Dijital yatırımlar hızla artarken, bu bütçelerin ne kadarının gerçek kullanıcıya ulaştığı hala tartışmalı. Sektör verileri, her geçen gün daha fazla kaynağın bot’lar, sahte gösterimler ve manipüle edilmiş trafik tarafından tüketildiğini ortaya koyuyor.
Ad Fraud birçok farklı yöntemle uygulanıyor; her biri bütçeyi görünmeyen altyapılara yönlendiriyor. Otomatik sistemlerin kullanıcı davranışlarını taklit ettiği bot traffic, insan gücüyle üretilen click farm ağları, sahte yayıncı kimlikleriyle yürütülen domain spoofing ve görünmeyen reklam yerleştirmelerini içeren ad stacking/pixel stuffing, markaların bütçesini sessizce eritiyor.
Bağlantılı TV ekosisteminde ise emülatör cihazlarla yapay izlenmeler oluşturularak sahte performans raporları üretiliyor.
Sonuçta markalar raporlarda başarılı görünürken, gerçekte hedef kitleye ulaşamıyor; harcanan para görünmeyen bir mali açığa dönüşüyor.
Kayıp nerede, ne kadar?
Spider AF’nin 2025 küresel raporuna göre dijital reklam dünyasında 41,4 milyar dolar tutarında sahtekarlık kaynaklı kayıp yaşanıyor. Bu bulgular, ANA (Association of National Advertisers) ve Juniper Research gibi uluslararası endüstri raporlarının da dijital reklamcılıkta geçersiz trafik oranlarının küresel ölçekte yükselmekte olduğuna ilişkin değerlendirmeleriyle örtüşüyor.
Union İstanbul’un yaptığı analiz, bu tablonun yerel pazarlara yansımasını ortaya koyuyor.
Sektör verilerine göre, dijital reklam yatırımları son yıllarda hızla artarken, reklam trafiğinin %15–20’sinin geçersiz (invalid traffic) olduğu tahmin ediliyor. Denetim ve doğrulama mekanizmalarının yeterince gelişmediği pazarlarda bu oranın %20 bandına kadar çıktığı belirtiliyor.
Bu oran, toplam yatırım hacmine uygulandığında yaklaşık her 5 birimlik yatırımın 1’inin gerçek kullanıcıya ulaşmadan bot ağları, sahte tıklamalar ve manipüle edilmiş gösterimlere gittiğini gösteriyor.
Union İstanbul’a göre bu tablo, yalnızca finansal değil; aynı zamanda marka güveni, veri şeffaflığı ve reklam performansının sürdürülebilirliği açısından da alarm verici bir nitelik taşıyor.
Toplam yatırım hacminin 5’te 1’i buhar oluyor
Dijital reklamcılıkta dünya genelinde milyarlarca dolarlık görünmeyen bir kayıp yaşanıyor. Biz bu riskin, pek çok pazarda toplam yatırım hacminin yaklaşık beşte birine karşılık geldiğini görüyoruz. Harcanan her bir bütçenin gerçekten bir insana ulaştığından emin olmalıyız.
Bu artık sadece reklamcılığın değil, markaların güvenilirliğinin meselesi.
Markalar kendini nasıl korumalı?
Union İstanbul’a göre, çözüm bütçeyi kısmakta değil, görünmeyen trafiği kontrol altına almakta. Bugün bir markanın dijitalde başarılı olabilmesi için sadece daha fazla görünür olması yeterli değil; görünürlüğünün gerçek, verisinin doğru, raporlamasının şeffaf olması gerekiyor. Reklam doğrulama araçlarının devreye alınması, yapay zeka destekli analizlerin kullanılması, yayıncı zincirinin denetlenmesi ve sözleşme süreçlerinde kalite güvencesi sağlanması artık kaçınılmaz hale geldi.
Erkmen’e göre, dijital reklamcılıkta yeni dönem “daha fazla erişim” değil, “doğru erişim” dönemi: “Gerçek kullanıcıya ulaşmayan her gösterim, sadece bütçe kaybı değil, aynı zamanda marka güvenine vurulan bir darbedir.”
Union İstanbul’dan sektör çağrısı
Union İstanbul, dijital reklamcılığın sürdürülebilirliği için sektör genelinde şeffaflık ve denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. Ajans, Türkiye’ye özel bir Ad Fraud Endeksi oluşturularak yıllık veri ve performans raporlarının paylaşılmasını öneriyor. Bu çağrıya göre ajanslar, reklamverenler ve IAB Türkiye el ele vererek dijital reklam ekosisteminde güveni yeniden inşa etmeliler. Çünkü dijital ekonomide sürdürülebilir büyüme ancak şeffaflık, denetim ve güven temelleriyle mümkün.
Kaynak: (KAHA) Kapsül Haber Ajansı
