Çocukların Dijital Gündeminde Neler Var?
Günümüzün birbirine bağlı dünyasında çocuklar dijital teknolojiyle her zamankinden daha fazla haşır neşir oluyor. Son araştırmalar 8-10 yaş arası çocukların günde ortalama altı saatlerini, 11-14 yaş arası çocukların ise günde ortalama dokuz saatlerini ekran başında geçirdiklerini gösteriyor. Çocukların hayatlarının önemli bir kısmı çevrimiçi ortamda geçerken, ebeveynler için çocuklarının dijital alanda nelere dikkat ettiklerini, ne aradıklarını, hangi platformları kullandıklarını ve hangi trendlerin ilgi ve davranışlarını etkilediğini anlamak daha da önemli hale geliyor.
Her yıl çıkan yeni dijital trendler çocukların dünyayı keşfetme şeklini şekillendiriyor. Kaspersky, bu yılki raporunda yapay zeka araçlarına olan ilginin arttığını tespit etti. 2023-2024 döneminde en çok kullanılan ilk 20 uygulama arasında hiçbir yapay zeka uygulaması yer almazken, "Character.AI" bu yıl listeye girerek çocukların yapay zekayı sadece merak etmekle kalmayıp dijital yaşamlarına aktif olarak entegre ettiklerini gösterdi. Tüm arama sorgularının %7,5'inden fazlası, ChatGPT, Gemini ve özellikle de kullanıcıların kurgusal veya gerçek karakterleri taklit eden botlar oluşturmasına veya bunlarla etkileşime girmesine olanak tanıyan bir platform olan Character.AI gibi tanınmış isimler tarafından yönetilen AI sohbet botları üzerineydi. Bu, geçen yıla oranla büyük bir artışa işaret ediyor. 2023-2024 raporunda yapay zeka ile ilgili sorgular tüm aramaların yalnızca %3,19'unu oluştururken, bu yıl bu tür sorgular iki kattan fazla arttı.
Ancak, tüm chatbot etkileşimleri riskten arındırılmış değil. Bazı botlar, özellikle diğer kullanıcılar tarafından oluşturulduğunda veya özelleştirildiğinde, çocukları duygusal olarak yoğun içeriğe, yanlış bilgilere veya yaşlarına uygun olmayan temalara maruz bırakabiliyor. Bu platformlar genellikle kullanıcı tarafından oluşturulan içeriğe dayandığından ve sıkı denetimlerden yoksun olabileceğinden, çocuklarla yapay zeka araçlarını nasıl kullandıkları hakkında açıkça konuşmak ve Kaspersky Safe Kids gibi aileleri de bu konuda bilinçlendiren dijital ebeveynlik uygulamaları kullanmak çok önemli.
Türkiye’de en popüler Android uygulamalarının ilk 5'i YouTube (platformda geçirilen zamanın %34’ü), Instagram (%13), WhatsApp (%13) ve Brawl Stars olurken (%9), Character.AI Türkiye’de 16. sırada yer aldı ve çocukların zamanın yaklaşık %1’ini kapladı.
Memler bu yıl yapılan aramaların küçük bir bölümünü oluştursa da, çocukların dijital kültürünün bir başka katmanını ortaya koyması açısından önemli. En popüler memlerin çoğu "brainrot" olarak adlandırılan ve kısa videolar aracılığıyla yayılan bir tür absürd, kasıtlı ve kaotik mizah türüne giriyor. En çok arananlar arasında İtalyanca "tralalero tralala" ifadesi ve "tung tung tung sahur" adlı bir mem parçası vardı. Bu ifadeler yetişkinlere rastgele gelebilir, ancak birçok çocuk için platformdan platforma hızla yayılan ortak şakaları temsil ediyor.
Analistlerin dikkatini çeken yeni uygulamalar arasında, müzik ve görsel etkileşimi harmanlayan ritim tabanlı bir tarayıcı oyunu olan Sprunki de yer alıyor. Bu oyunda oyuncuların hızlı tempolu seslerle senkronize vuruşlarla tepki vermeleri gerekiyor. Bu da deneyimi hem sürükleyici hem de fiziksel olarak ilgi çekici hale getiriyor. Parlak, karikatürize tasarımı ve bağımlılık yaratan oynanışı oyunu genç kitleler arasında giderek daha popüler hale getirdi. Bu durum sadece Google aramalarında değil, Sprunki'nin en çok aranan ilk beş oyun arasına girmesiyle ve Brawl Stars ve Roblox gibi uzun süredir favoriler arasında yer aldığı YouTube izlemelerinde de kendini gösteriyor.
Aynı zamanda, tanıdık alışkanlıklar da gündemde güçlü bir şekilde yer almaya devam ediyor. Çocuklar arasında en yaygın çevrimiçi etkinlik, Google'da video izleme platformları aramak oldu. Tüm sorguların neredeyse %18'i video izlemeyle ilgiliydi. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde YouTube, geçtiğimiz yıl %28,13'ten %29,77'ye yükselerek açık ara favori Android uygulaması olmaya devam etti. WhatsApp, TikTok'u (%12,76) geride bırakarak %14,72 ile ikinci sıraya yükselirken Snapchat ve Facebook düşüşünü sürdürdü. Bu değişim değişen iletişim alışkanlıklarını yansıtıyor olabilir. Zira çocuklar sohbet uygulamalarını arkadaşlarıyla bağlantılar, memler ve kısa videolar paylaşmak için daha sık kullanıyor.
Video içeriği ve oyunlar da çocukların arama davranışlarında popüler konular olmaya devam etti. Netflix, Twitch ve Disney+ gibi platformlar bu alanda kendilerine sağlam bir yer edindiler. Bu eğilim, Kaspersky'nin eğlence platformlarının siber suçlular için nasıl hedef haline geldiğini vurgulayan son yayın raporundaki bulguları da yansıtıyor. Aynı zamanda çocuklar oyun dünyasında Roblox, Minecraft ve giderek artan bir şekilde, genellikle basit, hızlı tempolu ve bir tarayıcıdan anında erişilebilen yüzlerce ücretsiz oyun sunan tarayıcı tabanlı portal Poki'yi tercih etmeye devam etti.
Kaspersky Gizlilik Uzmanı Anna Larkina, şunları söylüyor: "Bu yılın trendleri, çocukların dijital kültürünün ne kadar hızlı geliştiğini gösteriyor. Bir gün yapay zeka botlarıyla sohbet ediyorlar, bir sonraki gün hepsi hiç duymadığınız bir İtalyan mem şarkısını mırıldanıyor. Ancak her trendin arkasında bir bağlantı kurma şansı vardır. Ebeveynler çocuklarının ne izlediğini, ne oynadığını ya da ne aradığını anlamak için zaman ayırdıklarında, anlamlı sohbetlere kapı açarlar ve daha güvenli, daha güvenilir dijital alışkanlıklar oluşturmaya yardımcı olurlar. Dijital ebeveynlik uygulamaları, bu yolculukta yalnızca çocukları korumak için değil, aynı zamanda onların hayatına dahil olmak için de yararlı bir araç olabilir."
Kaspersky, çocukları çevrimiçi tehditlere karşı güvende tutmak için aşağıdakileri öneriyor:
- Olası çevrimiçi riskler hakkında çocuklarla açık iletişim kurun ve güvenliklerini sağlamak için net kurallar belirleyin.
- Kötü amaçlı dosya indirmelerini önlemek için Kaspersky Premium gibi güvenilir bir güvenlik çözümü yükleyerek oyun deneyimlerini güvence altına alın.
- Ortaya çıkan tehditler hakkında bilgi sahibi olun ve daha güvenli bir dijital ortam oluşturmak için çocukların çevrimiçi etkinliklerini aktif olarak izleyin.
- Temel kavramları, siber hijyen kurallarını ve dolandırıcılıktan nasıl kaçınılacağını açıklayan ücretsiz indirilebilir bir kitap olan Kaspersky Cybersecurity Alphabet gibi eğitim araçlarını kullanarak çocukları siber güvenliğin temelleriyle tanıştırın.
- Çocukları hem çevrimiçi hem de çevrimdışı ortamda korumak, ekran süresini yönetmek, uygunsuz içerikleri engellemek ve gönül rahatlığı için konumlarını takip etmek adına Kaspersky Safe Kids gibi dijital ebeveynlik uygulamalarını kullanın.
